Σωστός τρόπος φύτευσης
Στην ενότητα αυτή θα αναφέρουμε κάποιες βασικές πληροφορίες για τον τρόπο που θα πρέπει να φυτεύουμε τα φυτά που αγοράζουμε από τα καταστήματα. Ένα από τα πρώτα πράγματα που ίσως ακούγονται αυτονόητα αλλά πρέπει να αναφερθούν είναι το ολοκληρωμένο στήσιμο του ενυδρείου πριν τοποθετήσουμε τα πρώτα μας φυτά. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να έχουμε στήσει κανονικά το ενυδρείο μας, να έχουμε βάλει το υπόστρωμα που θα χρησιμοποιήσουμε, να έχουν δουλέψει οι θερμοστάτες ώστε η θερμοκρασία του νερού να είναι η επιθυμητή, να λειτουργούν τα φίλτρα και ο φωτισμός και να έχουμε προβλέψει τη θέση ή να έχουμε τοποθετήσει οτιδήποτε ντεκόρ (πλαστικά, ξύλα, πέτρες κ.α.) ώστε να μην χρειάζεται μετά να αλλάζουμε θέση στα φυτά μας. Ο καλύτερος τρόπος είναι να έχουμε φτιάξει σε ένα χαρτί διαστάσεων όσο και ο πάτος του ενυδρείου μας ένα σχέδιο που να δείχνει που θα τοποθετηθούν τα ντεκόρ και τα φυτά μας υπολογίζοντας πάντα, όσο αυτό είναι εφικτό, την ανάπτυξη που μπορεί να έχουν οι ρίζες και το φύλλωμα των φυτών σε πλήρη ανάπτυξη. Θα πρέπει δηλαδή να λάβουμε υπόψιν μας το χώρο που θα καταλάβουν τα φυτά όχι μόνο τη στιγμή που θα τα φυτεύσουμε αλλά και στη μελλοντική πορεία της ανάπτυξής τους. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να προλάβουμε ανεπιθύμητα αισθητικά και λειτουργικά αποτελέσματα που μπορεί να έχουμε όσο τα φυτά αναπτύσσονται και μεγαλώνουν.
Κάτι ακόμα που πρέπει να προσέξουμε είναι να βεβαιωθούμε πως τα φυτά μας δεν φέρουν “λαθρεπιβάτες”! Και λέγοντας “λαθρεπιβάτες” μιλάω για έναν από τους μεγαλύτερους μπελάδες όλων όσων έχουν φυτεμένα ενυδρεία, τα σαλιγκάρια. Θα πρέπει να ελέγχουμε αν στο βλαστό και στα φύλλα των φυτών που αγοράζουμε υπάρχουν σαλιγκάρια ή αβγά από σαλιγκάρια και να τα αφαιρούμε, γιατί αν τα αφήσουμε και εισέλθουν στο ενυδρείο μας μπορεί να έχουμε προβλήματα με την ταχεία εξάπλωσή τους. Μία μέθοδος πρόληψης και αντιμετώπισης με την οποία μπορούμε να εξαλείψουμε τις περισσότερες φορές τα σαλιγκάρια ή τα αβγά τους είναι με εμβάπτιση των φυτών σε αραιό διάλυμα χλωρίνης πριν τα τοποθετήσουμε στο ενυδρείο μας. Συνήθως η εμβάπτιση σε διάλυμα που περιέχει χλωρίνη σε αναλογία 1:15 δεν βλάπτει τα περισσότερα φυτά και είναι σε θέση να σκοτώσει τα περισσότερα σαλιγκάρια και τα αβγά τους.
Πριν τοποθετήσουμε τα φυτά στο ενυδρείο μας θα πρέπει να ελέγχουμε το ρίζωμά τους και την υγεία τους όπως περιγράφηκε στην ενότητα “Σωστή επιλογή φυτών για το ενυδρείο” και να αφαιρούμε τυχόν σάπια ή άρρωστα φύλλα ώστε να δώσουμε στο φυτό τη δύναμη να πετάξει νέα υγιή φύλλα.
Οι τρόποι που θα πρέπει να φυτεύουμε ένα φυτό ποικίλουν ανάλογα με το είδος του, τη δομή του ριζώματός του και τον τρόπο που το πουλάει η εκάστοτε εταιρεία (π.χ. σε γλαστράκι, σε ματσάκι, δεμένο σε ξύλο κ.α.). Σκοπός μιας σωστής φύτευσης είναι να μην κάνουμε ζημιά στο ρίζωμα ή στα φύλλα του φυτού κατά το φύτεμά του στο ενυδρείο.
Φυτά σε ματσάκια
Πολλές φορές θα τύχει να αγοράσουμε φυτά τα οποία είναι πιασμένα στη βάση τους σε ματσάκια με κάποιο είδος σύρματος και αφρολέξ ώστε να μην τραυματίζονται τα φυτά. Τα φυτά σε ματσάκια συνήθως περιέχουν 2-3 μίσχους.
Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να αφαιρούμε με προσοχή το σύρμα και το αφρολέξ και να διαχωρίζουμε τον κάθε μίσχο με τέτοιο τρόπο ώστε να μην σπάσουμε την ρίζα του. Τα φυτά που πωλούνται συνήθως με αυτόν τον τρόπο είναι κλαδέματα από το πάνω μέρος των μητρικών φυτών και πολλές δεν έχουν αναπτύξει πλούσιο ρίζωμα γι’ αυτό και θέλουν ιδιαίτερη προσοχή όταν τα φυτεύουμε. Για να φυτέψουμε τους μίσχους που δεν έχουν ακόμα ρίζες θα πρέπει να αφαιρούμε τα κάτω 1-2 φύλλα ώστε να μην τα φυτέψουμε μέσα στο υπόστρωμα και σαπίσουν. Αν παρ’ ελπίδα έχουν μακριές ρίζες τότε θα πρέπει να κρατάμε περίπου 2-3 εκατοστά από αυτές και το υπόλοιπο να το κόβουμε με ένα ψαλίδι.
Τυπικό παράδειγμα φυτών που πωλούνται σε ματσάκια είναι οι βαλισνέριες. Πριν τις φυτέψουμε θα πρέπει να χωρίζουμε το κάθε φυτό, να αφαιρούμε όποια κίτρινα ή σάπια φύλλα έχει και να ελέγχουμε το ρίζωμά του ώστε να μην είναι μαύρο και σάπιο. Άλλα φυτά που συνήθως πωλούνται σε ματσάκια είναι η Egeria densa, η Bacopa caroliniana, είδη της οικογένειας Ludwigia, η Cabomba caroliniana, η Didiplis diandra, το Ceratophyllum demersum κ.α.
Φυτά σε γλαστράκια
Τα φυτά που πωλούνται σε γλαστράκια έχουν συνήθως αρκετά πιο ανεπτυγμένο ρίζωμα, γεγονός που καθιστά τον εγκλιματισμό τους στο ενυδρείο μας πιο εύκολο. Το ρίζωμα των φυτών αυτών βρίσκεται μέσα σε ένα υλικό που λέγεται πετροβάμβακας και συχνά αν το ρίζωμα είναι αναπτυγμένο πολύ θα το δούμε να έχει διαπέρασει τον πετροβάμβακα και να προεξέχει ακόμα και έξω από το πλαστικό γλαστράκι που το περιβάλλει. Όπως και να ‘χει πριν φυτέψουμε τα φυτά αυτά θα πρέπει να αφαιρούμε το πλαστικό γλαστράκι και κατά τη γνώμη μου και τον πετροβάμβακα όσο πιο προσεχτικά μπορούμε χωρίς να κόψουμε ή να τραυματίσουμε τις ρίζες του φυτού. Αν δούμε πως ο πετροβάμβακας είναι πολύ μπλεγμένος με τις ρίζες του φυτού, τότε αφαιρούμε όσον μπορούμε προσεχτικά και τον φυτεύουμε μαζί με το φυτό σε τέτοιο βάθος ώστε το υπόστρωμα να καλύψει πλήρως τον πετροβάμβακα. Αν οι ρίζες του φυτού είναι μακριές θα πρέπει να κρατάμε περίπου 2-4 εκατοστά από αυτές και το υπόλοιπο να το κόβουμε με ένα ψαλίδι.
Ο τρόπος με τον οποίο θα πρέπει να φυτεύουμε τα φυτά (είτε είναι σε ματσάκια, είτε σε γλαστράκια) είναι πανομοιότυπος με τον τρόπο που φυτεύουμε και τα φυτά στις γλάστρες/κήπους μας. Αρχικά σκάβουμε με το δάχτυλό μας μια τρύπα περίπου 4-6 εκατοστά βάθους και διαμέτρου ανάλογη με το μέγεθος του φυτού. Ακουμπάμε το φυτό μέσα στην τρύπα και την καλύπτουμε με το υπόστρωμα ώστε να μην αφήσουμε μέρος του ριζώματος έξω από το υπόστρωμα, πιέζοντάς το από πάνω ελαφρά ώστε να κρατήσει το φυτό στη θέση του και να μην ανασηκωθεί από το νερό. Συνήθως προτείνεται κατά το φύτεμα να μειώνουμε τη ροή των φίλτρων ώστε να μην έχουμε μεγάλες αναταράξεις και να την αυξάνουμε ξανά μόλις τελειώσουμε. Επίσης, θα πρέπει να υπολογίζουμε την ανάπτυξη του φυτού και να μην φυτεύουμε πολλά φυτά σε μικρή περιοχή δίνοντάς τους το χώρο που χρειάζονται για να αναπτυχθούν χωρίς να ενοχλεί το ένα το άλλο.
Ειδικές περιπτώσεις φύτευσης
Εκτός από τα φυτά που πωλούνται σε γλαστράκια ή ματσάκια και φυτεύονται με τον τρόπο που περιγράψαμε νωρίτερα, υπάρχουν και κάποια φυτά που συχνά πωλούνται δεμένα πάνω σε πορώδη ξύλα ή πέτρες. Αυτά τα φυτά συνήθως δεν πρέπει να φυτεύονται μέσα στο υπόστρωμα ή ακόμα κι αν φυτευθούν πρέπει να προσέχουμε ώστε το κυρίως ρίζωμά τους να παραμένει εκτός γιατί αλλιώς σαπίζει. Τέτοια φυτά είναι της οικογένειας Anubias, Microsorium, Vesicularia και Volvitis. Ακόμα κι αν αγοράσουμε κάποιο από αυτά τα φυτά σε γλαστράκι θα πρέπει να ξέρουμε πώς να τα φυτέψουμε. Καταρχάς, αν τα αγοράσουμε σε γλαστράκια θα πρέπει να αφαιρούμε το πλαστικό γλαστράκι και τον πετροβάμβακα προσέχοντας να μην καταστρέψουμε το κυρίως ρίζωμα γιατί από εκεί βγαίνουν τα φύλλα και οι βλαστοί. Αν τα ριζίδια είναι μακριά κρατάμε 2-3 εκατοστά και κόβουμε τα υπόλοιπα. Κατόπιν παίρνουμε το κομμάτι ξύλου ή πέτρας που θέλουμε να τα τοποθετήσουμε και τοποθετούμε τα φυτά με τέτοιο τρόπο ώστε το ρίζωμα να αγκαλιάζει το ξύλο/πέτρα. Κατάλληλα ξύλα για να δέσουμε τέτοια φυτά είναι τα bogwoods επειδή είναι πορώδη και μπορούν οι ρίζες των φυτών να πιαστούν πάνω τους. Με μια κλωστή, κατά προτίμηση βαμβακερή, και όχι με μισινέζα δένουμε το φυτό πάνω στο ξύλο προσέχοντας να μην είναι τόσο σφιχτό ώστε να τραυματίσει τη ρίζα, αλλά ούτε και χαλαρό ώστε να φύγει το φυτό από τη θέση του. Ο λόγος που προτείνω να δένουμε τα φυτά με βαμβακερή κλωστή και όχι με μισινέζα ψαρέματος είναι γιατί η βαμβακερή κλωστή μετά από ένα διάστημα λιώνει και φεύγει μόνη της, ενώ η μισινέζα δεν φεύγει και μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για τα γατόψαρα που τυχόν έχουμε. Μου έχει τύχει να χρειαστεί να βγάλω ένα ξύλο από το ενυδρείο και να κόψω τη μισινέζα επειδή ένα ancistrus πήγε κάτω από το ξύλο να φτιάξει φωλιά και πιάστηκε εκεί. Αν δεν το είχα δει εγκαίρως το ψάρι θα είχε ψοφήσει. Τα φυτά αυτά θα πρέπει να γνωρίζουμε πως παίρνουν τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται από το νερό του ενυδρείου μας και όχι από το υπόστρωμα. Αν θέλουμε να φυτέψουμε φυτά της οικογένειας Anubias τότε θα πρέπει το κυρίως ρίζωμα να παραμείνει εκτός του υποστρώματος γιατί αν το φυτέψουμε στο υπόστρωμα σιγά σιγά θα μαυρίσει και θα σαπίσει.
Θα πρέπει να επισημάνουμε ξανά, πως όταν φυτεύουμε τα φυτά στο ενυδρείο μας θα πρέπει να αφήνουμε κάποιο χώρο μεταξύ τους για να μπορέσουν να αναπτυχθούν χωρίς να εμποδίζει το ένα το άλλο. Ειδικά για φυτά που βγάζουν μεγάλα φύλλα όπως αυτά της οικογένειας Echinodorus θα πρέπει να αφήνουμε περίπου 6-10 εκατοστά από το κάθε φυτό όχι μόνο για να μην προκαλούν σκιές τα φύλλα τους στα γύρω φυτά αλλά και γιατί με το χρόνο το ρίζωμά τους απλώνει και πιάνει πολύ χώρο στο υπόστρωμα του ενυδρείου μας.
Τελειώνοντας, αξίζει να αναφερθεί πως αν θέλουμε να ξεφυτέψουμε και να τοποθετήσουμε αλλού ένα φυτό στο ενυδρείο μας θα πρέπει να το κάνουμε με προσοχή ώστε να μην καταστρέψουμε το ρίζωμα και να το ξαναφυτεύουμε ακολουθώντας τους προαναφερθέντες τρόπους. Σε αυτή την περίπτωση δεν θα πρέπει να κόβουμε πολύ το περίσσιο ρίζωμα (να κρατάμε περίπου 4-6 εκατοστά), αλλά θα πρέπει να αφαιρούμε μερικά μεγάλα φύλλα ακόμα κι αν είναι υγιή, για να δώσουμε την ευκαιρία στο φυτό να μπορέσει να ξαναεγκλιματιστεί γρήγορα στο χώρο του.
Γενικά καλό είναι να τοποθετούμε ταμπλέτες λιπάσματος κοντά στις ρίζες των νέων φυτών ώστε να τους παρέχουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται σε περίσσεια για να εγκλιματιστούν πιο εύκολα και πιο γρήγορα. Ενώ καλό είναι να αποφεύγονται τα υγρά λιπάσματα τις πρώτες δύο εβδομάδες που στήνουμε ένα νέο φυτεμένο ενυδρείο επειδή κινδυνεύουμε να βοηθήσουμε την ανάπτυξη φυκών αφού τα φυτά δεν έχουν προλάβει να εγκλιματιστούν ακόμα.
Όλες οι φωτογραφίες αποτελούν ιδιοκτησία (©opyright) των κατόχων τους
Βιβλιογραφία
– Encyclopedia of Aquarium Plants by Peter Hiscock
